14 marca 2024

Kryzys - rozpoznanie kryzysu i pierwsza pomoc psychologiczna

Umów wizytę

Kryzys - czym jest?

"Kryzys" to słowo, które często pojawia się w dzisiejszych czasach. Codzienność obfituje w sytuacje, które zdają się potwierdzać, że żyjemy w kryzysowym czasie. Media tylko podsycają ten temat, publikując treści które normalizują kryzys przez co wydaje się on być czymś na porządku dziennym.

Jednak czym jest kryzys w kontekście jednostki?

Kryzys czasowo wybija z równowagi psychologicznej. Przy wsparciu naturalnym i profesjonalnym osoba doświadczająca kryzysu dość szybko powraca do równowagi. Wsparcie jest o tyle kluczowe, iż chroni osobę doświadczającą kryzysu przed ewentualnymi dalszymi szkodami.

Z punktu widzenia biologicznego w trakcie kryzysu układ limbiczny wchodzi w stan pobudzenia oraz nadaktywności przy jednoczesnej obniżonej aktywności płatów przedczołowych. Innymi słowy nasz mózg determinuje pewnego rodzaju konsekwencje manifestujące się w naszym zachowaniu i samopoczuciu.

Przykładowe objawy kryzysu to:

Trudności w kontroli emocji. (np. niekontrolowane wybuchy złości lub płaczu)
Trudności w koncentracji uwagi co w efekcie przekłada się na nie kończenie rozpoczętych zadań, zapominanie, dezorganizację itp.
Trudności w znajdowaniu rozwiązań, podejmowaniu decyzji. Innymi słowy - zwlekanie z realizacją zadań ( prokrastynacja), trudności w planowaniu.
Negatywne i fatalistyczne myślenie
Izolacja społeczna. Osoby dotknięte kryzysem często wycofują się z interakcji społecznych, stają się małomówne, zamknięte w sobie.
Problemy ze snem. Trudności z zasypianiem lub słabej jakości sen co przekłada się na ciągłe zmęczenie
Problemy z apetytem Może to być zarówno objadanie się jak i utrata apetytu
Obniżona motywacja do robienia czegokolwiek, brak energii
Brak poczucia bezpieczeństwa
Spadek/zanik libido
Nieregularne miesiączkowanie

Pierwsza Pomoc Psychologiczna dla osoby z kryzysem

Nie musisz być psychologiem czy psychoterapeutą aby pomóc osobie doświadczającej kryzysu.

Dokładnie na wzór pierwszej pomocy przedmedycznej ważne, aby umieć dać wsparcie na pierwszej linii i wspomóc w ustabilizowaniu osoby zanim możliwa będzie profesjonalna pomoc.

Wysłuchaj

Kiedy dostrzegasz symptomy kryzysu u drugiej osoby sprawdź to z nią. Zapytaj czy chce na ten temat porozmawiać. Bądź przy tym uważny, nastawiony na aktywne słuchanie.

Czym charakteryzuje się uważne słuchanie?

Nie bój się ciszy - czasem warto poczekać niż zagadywać coś co czeka na wypowiedzenie
Nie przerywaj
Nie zasypuj pytaniami
Nie oceniaj, nie komentuj
Nie pocieszaj
Nie doradzaj, aby nie unieważniać słów drugiej osoby
Używaj parafrazy i odzwierciedlaj
Potwierdź, że słyszysz np. przez potakiwanie

Rozpoznanie sytuacji

Na tym etapie wyłaniamy wydarzenie wywołujące kryzys.

Kryzys życiowy (zagrożenie utratą pracy, rozwodem, wypaleniem zawodowym itp.),
Kryzys rozwojowy (syndrom pustego gniazda, zakończenie ważnego etapu życiu, przejście na emeryturę, decyzja małżeństwo vs kariera itp),
Kryzys egzystencjalny ( utrata sensu życia, samotność, konfrontacja ze śmiercią, poczucie braku wolności itp.)

Dlaczego jest to ważne?

Rozpoznanie problemu i zebranie informacji pozwala nam zdecydować na czym w pierwszej kolejności należy się skupić. Osoba doświadczająca kryzysu często nie dostrzega swoich zasobów, może nie wiedzieć od czego zacząć. Jako wsparcie pomagasz w nazwaniu problemu - tylko problem nazwany może zostać rozwiązany. Przydatne mogą okazać się pytania:

Co jest dla Ciebie najważniejsze w tej sytuacji?
Od czego chciałbyś zacząć?
Co wydaje Ci się najpilniejsze?

Bądź wsparciem

I nie oznacza to wcale doradzania. Wsparciem jest już sama uważna i czuła obecność, która daje przestrzeń na wyrażenie tego co trudne. Najważniejszym jest, aby osoba doświadczająca kryzysu czuła się usłyszana, zobaczona oraz dostrzegła, że nie jest z tym sama.

Poczucie wsparcia jest pierwszym krokiem do samoregulacji czyli umiejętności do zarządzania trudnymi i silnymi emocjami.

Wspólnie możecie rozważyć dostępne możliwości i działanie oraz stworzyć krótkoterminowy plan działania, aby zająć się tym co wcześniej ustaliliście jako priorytetowe.

Najważniejsze, aby osoba w kryzysie poczuła na nowo sprawczość, podjęła własne działania z wykorzystaniem posiadanych zasobów.

To wszystko pozwoli opanować chaos w jakim znajduje się osoba w kryzysie. Obniża lęk, podnosi poziom nadziei. Osoba w kryzysie ma możliwość dostrzeżenia światełka w tunelu. Pojawia się w jej głowie plan od czego należałoby zacząć, na czym się skupić aby wyjść z trudnej sytuacji i powrócić do równowagi.

Nie zawsze pierwsza pomoc jest wystarczająca. Zdarza się, że symptomy kryzysu będą się nadal utrzymywać na wysokim poziomie. W takiej sytuacji należy zwrócić się o pomoc do specjalisty.

"Jeśli doprowadzisz do porządku swoje wnętrze - to co na zewnątrz samo ułoży się we właściwy sposób"

Ekhart Tolle

Psychoterapia Warszawa

Ewa Puławska Psychoterapia Gestalt

tel. +48 694 112 713